สวนพฤกษศาสตร์

 สวนพฤกษศาสตร์ เป็นสถาบันทางวิชาการที่เป็นแหล่งรวบรวมพรรณพืชต่าง ๆ เอาไว้เพื่อทำการอนุรักษ์ ศึกษาวิจัยทางวิทยาศาสตร์โดยเฉพาะทางด้านพฤกษศาสตร์หรือวิทยาศาสตร์ว่าด้วยพืช โดยมักจะมีการปลูกรวบรวมไว้เป็นหมวดหมู่ ตามแต่ละนโยบาย ลักษณะพื้นที่ และงบประมาณของสวนพฤกษศาสตร์นั้น ๆ เช่น สวนกล้วยไม้ สวนสมุนไพร สวนพืชให้สี สวนพืชมีพิษ หรือ ตามการจัดจำแนกพืชเป็นวงศ์ต่าง ๆ เช่น วงศ์ปาล์ม วงศ์ขิงข่า เป็นต้นโดยสวนพฤกษศาสตร์ที่มีมาตรฐานจะมีองค์ประกอบที่สำคัญ เช่น แปลงรวบรวมพรรณพืช ห้องสมุด หอพรรณไม้ ห้องปฏิบัติการ นอกจากงานด้านอนุรักษ์พืชแล้ว ยังเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านพืชสำหรับการศึกษาของนักวิจัย นักเรียนนักศึกษา หรือตอบสนองต่อการเป็นแหล่งท่องเที่ยวและสถานพักผ่อนหย่อนใจ ซึ่งแนวโน้มในปัจจุบันสวนพฤกษศาสตร์จะต้องตอบสนองต่อความเป็นอยู่ของมนุษย์ เช่น การเป็นแหล่งพันธุกรรมให้แก่ชุมชนในท้องถิ่น

ประโยชน์ของสวนพฤกษศาสตร์

ในแง่การอนุรักษ์พรรณพืช สวนพฤกษศาสตร์มีความสำคัญในด้านเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับคนในท้องถิ่นที่จะได้เรียนรู้และรู้จักสังคมพืช และพืชประจำถิ่นของตน รวมทั้งคุณค่าและประโยชน์ของพืชท้องถิ่น เพื่อนำไปสู่การพัฒนาท้องถิ่นอย่างยั่งยืนได้ในอนาคต

ในสวนพฤกษศาสตร์มีส่วนหนึ่งที่ตกแต่งสวยงามด้วยไม้ดอก ที่หมุนเวียนเปลี่ยนไปตลอดปี มองดูเหมือนเป็นสวนไม้ดอกไม้ประดับ แต่แท้จริงแล้วสวนพฤกษศาสตร์เป็นสวนที่ปลูกและรวบรวมพรรณพืชนานาชนิดที่พบในธรรมชาติ จำแนก และระบุชนิด ตามหลักพฤกษศาสตร์ มีป้ายบอกแหล่งที่มาของพืช โดยมีจุดประสงค์ให้การศึกษาด้านพฤกษศาสตร์แก่ผู้ชม ดังนั้นจุดประสงค์หลัก ของสวนพฤกษศาสตร์คือ การให้การศึกษา การอนุรักษ์ และการวิจัยซึ่งเป็นพื้นฐานที่สำคัญในการปรับปรุงพันธุ์พืช

พรรณไม้ที่ปลูกในสวนพฤกษศาสตร์จะจัดปลูกอย่างมีระบบ โดยพืชที่มีวิวัฒนาการใกล้เคียงกันจะปลูกอยู่ใกล้กัน ทำให้เห็นลักษณะ ที่แตกต่าง หรือคล้ายคลึงกันได้อย่างชัดเจน และยังปลูกให้เหมาะสมกับสภาพถิ่นอาศัยเดิมด้วย นอกจากนี้ บางสวน ยังจัดปลูกเป็นแปลงตามประโยชน์ที่นำมาใช้สอย เช่นแปลงพืชสมุนไพร แปลงพืชอาหาร ซึ่งเป็นการเผยแพร่ความรู้ ทางด้านพฤกษศาสตร์ด้วย